Cục Đăng kiểm Việt Nam vừa trình Bộ GTVT lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải với xe máy, dự kiến sẽ được thực hiện tại 5 thành phố lớn từ ngày 1-7-2018. Đầu tiên sẽ thực hiện kiểm tra xe từ 15 năm tuổi rồi đến xe 10 năm tuổi và 5 năm tuổi trở lên, thời hạn kiểm tra hai năm một lần, ở các TP Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ. Phí kiểm định từ 100.000 - 150.000 đồng/2 năm.
Đề án kiểm soát khí thải môtô, xe máy trước đây đã được phê duyệt năm 2010, tuy nhiên đến nay đề án chưa được thực hiện vì nhiều lý do khác nhau.
3 phương án kiểm định
Cục Đăng kiểm cho biết ô nhiễm không khí ngày càng trầm trọng tại các TP lớn. Theo báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia, 70 - 90% ô nhiễm không khí đô thị là từ các hoạt động giao thông. Trong khi đó, xe máy là phương tiện giao thông chủ yếu.
Theo thống kê của Cục CSGT, đến hết năm 2015 cả nước có 49 triệu xe cơ giới được đăng ký, trong đó xe máy hai bánh chiếm 95% (tương đương 46,5 triệu chiếc). Riêng tại Hà Nội và TP.HCM, số lượng xe đăng ký gần 12 triệu chiếc.
Tại Hà Nội và TP.HCM, xe máy thải ra 94% hydro cacbon (HC), 87% cacbon ôxit (CO), 57% ôxit nitơ (NOx)... trong tổng lượng phát thải của các loại xe cơ giới. Lộ trình đăng kiểm theo các phương án sau:
Phương án 1: từ ngày 1-7-2018, bắt buộc thực hiện đối với xe có dung tích xilanh động cơ từ 175cm3 trở lên (ước tính có khoảng 15.200 xe). Việc kiểm tra khí thải sẽ được thực hiện ngay tại các trung tâm đăng kiểm ôtô.
Phương án 2 (chia theo hai loại xe): Loại có phân khối từ 175cm3 trở lên thực hiện từ ngày 1-7-2018. Loại phân khối dưới 175cm3: từ ngày 1-7-2020 thực hiện đối với xe trên 15 năm sử dụng (xe có đăng ký lần đầu trước ngày 1-7-2005, ước tính có khoảng 6 triệu xe).
Từ ngày 1-7-2022 thực hiện đối với xe trên 10 năm sử dụng (ước tính có thêm khoảng 4,9 triệu xe). Từ ngày 1-7-2025 áp dụng đối với xe trên 5 năm sử dụng (ước tính có thêm khoảng 12 triệu xe)
Tính chung lại, đến năm 2025 sẽ có khoảng 23 triệu xe trên 5 năm sử dụng tại năm TP được kiểm tra tiêu chuẩn khí thải.
Phương án 3: kiểm tra khí thải với xe có phân khối từ 175cm3 trở lên từ ngày 1-7-2018. Từ ngày 1-7-2020 áp dụng với xe có phân khối từ 130cm3 trở lên. Từ ngày 1-7-2022 áp dụng với xe có phân khối từ 105cm3 trở lên.
Từ ngày 1-7-2025 áp dụng đối với tất cả môtô, xe máy (trừ xe máy của công an, quân đội, xe dùng cho người khuyết tật).
Với xe máy ở địa bàn các TP loại 1 và loại 2 còn lại, Cục Đăng kiểm đề xuất phải được kiểm tra đạt tiêu chuẩn khí thải theo lộ trình do UBND cấp tỉnh quy định.
Xe máy sau khi được kiểm tra đạt tiêu chuẩn khí thải sẽ được cấp giấy chứng nhận. Xe có kết quả kiểm tra không đạt phải được bảo dưỡng, sửa chữa hoặc nâng cấp, thay thế phụ tùng và được kiểm tra lại. Xe không thực hiện kiểm tra khí thải sẽ bị xử lý vi phạm hành chính.
Theo lãnh đạo Cục Đăng kiểm Việt Nam, hiện nay Luật giao thông đường bộ chỉ quy định niên hạn (thời hạn sử dụng) đối với ôtô khách, xe tải.
Còn ôtô con (ôtô chở người đến 9 chỗ ngồi) và xe máy chưa có quy định niên hạn. Do đó, những loại xe cũ, xe cổ nếu kiểm định đạt tiêu chuẩn khí thải vẫn được lưu hành mà không lo vấn đề tuổi thọ.
Theo đề xuất kiểm định khí thải đối với xe máy được áp dụng tại Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng và Cần Thơ, lộ trình kiểm tra lần lượt: xe từ 15 năm tuổi trước, rồi đến xe 10 năm tuổi và 5 năm tuổi trở lên, định kỳ kiểm tra 2 năm/lần - Ảnh: HỮU KHOA
Trạm bảo dưỡng sẽ kiểm định khí thải
Để đảm bảo có đủ cơ sở thực hiện kiểm tra khí thải xe máy, Cục Đăng kiểm đề nghị các nhà sản xuất, nhập khẩu xe máy phải có trách nhiệm cung cấp cả dịch vụ bảo dưỡng, sửa chữa xe đạt tiêu chuẩn khí thải bên cạnh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng xe theo quy định của Luật bảo vệ người tiêu dùng.
Đồng thời huy động tối đa các nguồn lực đầu tư từ xã hội để triển khai kiểm tra khí thải xe máy.
Các đại lý được ủy quyền chính thức của các hãng xe là lực lượng chính tham gia thực hiện kiểm tra khí thải xe máy vì đã có hạ tầng kỹ thuật và đội ngũ nhân viên lành nghề đủ đảm đương dịch vụ này.
Theo thống kê hiện nay, tính riêng 5 nhãn hàng lớn là Honda, Yamaha, SYM, Piaggio và Suzuki đã có hệ thống lên đến 1.526 đại lý trên cả nước.
Theo ước tính sơ bộ, thời gian kiểm tra khí thải trung bình khoảng 8 phút/xe. Một điểm kiểm tra khí thải sẽ thực hiện kiểm tra được khoảng 16.640 xe/năm. Với thời hạn kiểm tra 2 năm/lần thì hạ tầng của các hãng xe hoàn toàn đảm đương được việc này.
Nên thu phí qua thuế môi trường đối với xăng
Dự thảo đề xuất cho thu trực tiếp tại các điểm kiểm định từ chủ xe, mức đề xuất khoảng 100.000 - 150.000 đồng/lần/xe/2 năm. Tuy nhiên, dự báo việc thu phí trực tiếp từ người dân có thể gây bức xúc vì người sử dụng môtô, xe máy đa số là người có thu nhập chưa cao.
Do đó, Cục Đăng kiểm dẫn ví dụ từ cách làm ở Đài Loan để gợi ý cho cách thu chi phí này. Tại Đài Loan, cơ sở kiểm tra khí thải không thu tiền trực tiếp từ chủ xe, mà được cấp kinh phí từ nguồn thu thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu dựa trên số lượng xe được kiểm tra.
Với mức thu thuế bảo vệ môi trường 3.000 đồng/lít xăng tại Việt Nam như hiện nay, mỗi xe trung bình đi 8.000km/năm sẽ tiêu tốn khoảng 160 lít xăng và số thuế thu được là 480.000 đồng/xe/năm.
Nếu mức phí kiểm tra là 100.000 đồng/lần/2 năm hay 50.000 đồng/năm/xe thì có thể dùng nguồn thu này để hỗ trợ việc kiểm tra khí thải.
Kiểm định cả triệu xe không đơn giản
Trước đây Cục Đăng kiểm đã có đề xuất này rồi nhưng có lẽ gặp khó nên “xếp lại”. Trên thực tế, các cơ quan chức năng đã nhiều lần đến Đài Loan để tìm hiểu nhằm áp dụng ở Việt Nam.
Thế nhưng ở Đài Loan có rất ít xe máy nên có thể làm được, trong khi ở Việt Nam số lượng xe máy quá lớn. Hiện cả nước có hơn 46,5 triệu xe máy.
Với số lượng xe lớn như vậy thì việc thực hiện sẽ rất khó khăn. Bài học thu phí xe máy thất bại cũng đáng để suy nghĩ cho đề xuất này.
Giám đốc một trung tâm đăng kiểm - N.ẨN ghi
Theo tuoitre
